16 juni 2015

‘Vergeten’ buikpijnsyndroom komt veel vaker voor dan gedacht

Medisch wetenschappelijk onderzoek door promovendus Tijmen van Assen van Máxima MC toont aan dat per jaar één op de 2000 mensen lijdt aan pijnsyndroom ACNES (Anterior Cutaneous Nerve Entrapment syndroom). Deze vorm van chronische buikpijn wordt vaak over het hoofd gezien door zowel huisartsen als medisch specialisten. Het veelvuldig fout of laat diagnostiseren van ACNES heeft grote gevolgen voor de patiënt. ACNES heeft naast deze maatschappelijke gevolgen, ook grote economische gevolgen. Dit proefschrift toont aan dat per patiënt in totaal €19,200 aan (veelal vermijdbare) zorgkosten en productiviteitskosten wordt gemaakt in het jaar voorafgaand aan de diagnose. Een snelle juiste diagnose en behandeling van deze patiënten kan de samenleving naar schatting 80 tot 100 miljoen euro per jaar besparen. Van Assen promoveerde afgelopen week op dit onderwerp aan de Universiteit van Maastricht. 

Patiënten met ACNES kunnen dikwijls niet meer aan het gewone leven deelnemen vanwege de continue scherpe of brandende pijn. Zij doorlopen vaak een lang frustrerend traject met veel onderzoek zonder dat de oorzaak wordt opgespoord. Een eerdere studie wijst uit dat het overgrote deel van de ACNES-patiënten baat heeft bij een vorm van gerichte behandeling. Zo heeft één op de drie patiënten op de lange termijn baat bij lokale injecties. De restgroep wordt een kleine operatieve ingreep aangeboden, de zogenaamde anterieure neurectomie. Uit een recente gerandomiseerde studie blijkt deze ingreep succesvol bij twee van de drie geopereerde patiënten.

Van Assen en co-promotoren Roumen en Scheltinga pleiten voor meer kennis over dit syndroom bij huisartsen en medisch specialisten. Zo bleek 3,6% van de patiënten in de huisartsenpraktijk gediagnostiseerd met Prikkelbare Darm Syndroom eigenlijk ACNES te hebben. Omdat landelijk rond de half miljoen mensen medisch te boek staan met ‘prikkelbare darmen’, gaat het in absolute zin om mogelijk zeer grote aantallen patiënten. Deze patiënten kunnen met een vorm van behandeling tegen ACNES pijnvrij worden. Om huisartsen te helpen deze groep te traceren hebben de onderzoekers een vragenlijst ontwikkeld. Door de patiënten slechts achttien vragen te laten beantwoorden kan de groep met ACNES worden onderscheiden van de werkelijke groep met Prikkelbare Darm Syndroom.

Een ander deel van het onderzoek wijst uit dat 1 op de 50 patiënten die zich meldt op de spoedeisende hulp met acute buikpijnklachten in feite aan ACNES lijdt. Daarna kon worden geconcludeerd dat elk jaar bij 1 op de 2000 mensen in Nederland ACNES kan worden vastgesteld. De aandoening komt dus relatief vaak voor, ter vergelijking: 1 op de 1000 mensen krijgt jaarlijks een blindedarmontsteking. Er komen ieder jaar zo’n 8.000 tot 10.000 nieuwe ACNES-patiënten bij. Velen van hen hebben jaren klachten zonder dat een juiste diagnose wordt gesteld.

Algemene informatie rondom incidentie, prevalentie, diagnose en behandeling van ACNES is schaars. De inspanningen van SolviMáx, het expertisecentrum voor buikwand- en liespijn binnen MMC, hebben mede tot doel om deze basiskennis bij huisartsen en medisch specialisten aan te vullen. De kwaliteit van een niet-academisch medisch centrum als MMC is het pragmatisch aanpakken van medische vraagstukken. Recent promoveerde een andere in het MMC opgeleide chirurg Boelens onder leiding van Roumen & Scheltinga al op andere aspecten van ACNES. Op deze wijze is dit nagenoeg vergeten buikwandpijnsyndroom herontdekt en werd een wetenschappelijk programma opgezet. Dit programma richt zich intussen al jaren op snelle en betere herkenning, diagnostiek en behandeling van het syndroom.