Heesheid (stem kwijt)

Afwijkingen van de stembanden zorgen voor heesheid of schorheid. Er zijn verschillende oorzaken mogelijk, zoals aangeboren zwakheid van de stembanden, conditie en leeftijd, stress, emoties en hormonale veranderingen en medicijngebruik. De bouw van het strottenhoofd, de kwaliteiten van de stem en het stemgebruik zijn daarnaast bij iedereen verschillend.

Het stemgeluid ontstaat in het strottenhoofd (adamsappel). Daarin bevinden zich 2 stembanden, ongeveer 1,5 cm lang bij vrouwen en 2 cm bij mannen. Deze stembanden gaan uit elkaar tijdens het ademen en gaan trillen als ze tegen elkaar worden bewogen. Zo ontstaan er geluidsgolven in de uitgeademde lucht: het stemgeluid. Dit stemgeluid varieert door tal van spierbewegingen in het strottenhoofd. Zo zorgt bijvoorbeeld het aanspannen van de stembanden voor een hogere toon, goed te vergelijken met een gitaarsnaar.

strottenhoofd-KNO-stemklachten-mmc

Bron: Medical Visuals, Maartje Kunen

Stemstoornissen

Vroegtijdige herkenning van de aard van stemklachten kan van groot belang zijn. Daarom wordt bij heesheid die langer dan 3 weken duurt een onderzoek van de stembanden aanbevolen. Voorbeelden van stemstoornissen zijn:

  • Infectie: door verkoudheid kunnen de stembanden rood en gezwollen raken. Gelukkig gaat dat meestal vanzelf over. Het is belangrijk om de stem zo’n periode niet te veel te belasten.
  • Verkeerd stemgebruik: stemmisbruik kan irritatie van de stembanden veroorzaken. Denk daarbij aan schreeuwen en veelvuldig keelschrapen. Een logopedist kan door middel van adviezen en oefeningen bijdragen aan een juiste stemtechniek.
  • Stembandkanker: door te roken raken de stembanden geïrriteerd en verdikt. Dit kan tot een verzwaring van de stem leiden. In enkele gevallen kan een kwaadaardige verdikking (stembandkanker) ontstaan.
  • Verlamming: als een van de stembanden verlamd is sluiten de stembanden niet goed. Dit heeft een zwakke, hese stem tot gevolg.
  • Stembandpoliep: dit betreft een goedaardige, meestal eenzijdige zwelling van de stemband die dikwijls door overbelasting van de stem ontstaat. Behandeling bestaat uit het operatief verwijderen van de poliep en logopedie om een nieuwe poliep te voorkomen.
  • Stembandknobbeltjes: ook wel ‘zangersknobbeltjes’ genoemd. Deze ontstaan door chronische overbelasting van de stem tijdens spreken, schreeuwen of zingen. Behandeling bestaat uit het operatief verwijderen van de knobbel en logopedie om een nieuwe knobbel te voorkomen.

Onderzoek heesheid

Bij het onderzoek door de KNO-arts wordt naar de neus en keel gekeken vindt controle plaats van de stembanden. Dit wordt uitgevoerd door middel van een laryngoscopie: met een dun slangetje kan via de neus goed zicht verkregen worden op de stembanden. In veel gevallen wordt gebruik gemaakt van een speciale belichting: stroboscopie. In bijzondere situaties wordt een kijkoperatie van de stembanden onder narcose uitgevoerd (microlaryngoscopie). Deze methode is vooral om weefsel te laten onderzoeken of zwellingen weg te nemen, zoal poliepen of knobbeltjes.

Adviezen voor goed stemgebruik

  • Beperk de stembelasting, neem voldoende stemrust
  • Vermijd roepen, schreeuwen en gillen
  • Stop met kuchen, schrapen en hoesten.
  • Drink voldoende water en stoom regelmatig.
  • Adem zoveel mogelijk door de neus.
  • Vermijd fluisteren
  • Beperk het gebruik van cafeïne en alcohol.
  • Stop met roken
  • Houdt de luchtvochtigheid in de gaten

Aanvullende adviezen vindt u in de patiëntfolder Zorg voor eigen stem.

Stemspreekuur

De KNO-artsen van Máxima MC hebben een spreekuur voor stemklachten (heesheid). Hiermee krijgt u de mogelijkheid om op één ochtend onderzocht te worden en direct behandeladvies op maat te ontvangen van een logopedist en KNO-arts.