Endometriose

Endometriose komt voor bij twee tot tien procent van de vrouwen in hun vruchtbare levensfase. Dit percentage kan oplopen tot vijftig procent bij vrouwen met verminderde vruchtbaarheid. Toch is de aandoening redelijk onbekend, ook bij huisartsen en specialisten. Hierdoor worden symptomen vaak pas jaren na de eerste klachten herkend.

Vrouwen met endometriose hebben vaak klachten en een aanzienlijk verminderde kwaliteit van leven, inclusief beperking van normale activiteiten, pijn/ongemak en angst/depressie.

Een tijdige diagnose en start van een behandeling kunnen helpen ziekteverschijnselen te onderdrukken, de voortgang van de aandoening tegen te houden en de ziekte minder levensbepalend te maken.

Symptomen endometriose

Endometriose is een aandoening waarbij weefsel dat lijkt op het slijmvlies van de baarmoeder (het endometrium) zich buiten de baarmoeder bevindt. De goedaardige aandoening kan leiden tot een chronische ontstekingsreactie met pijn en verklevingen als gevolg. Verklevingen ontstaan wanneer littekenweefsel verschillende structuren of organen met elkaar verbindt. Darmen, blaas, urineleiders en buikholte kunnen zijn aangetast. In zeldzame gevallen wordt het ook gevonden in de longen, op het middenrif, in het litteken van een operatie, in de navel, en in de lies. Endometriose kan ook leiden tot klachten na verwijdering van de baarmoeder.

De activiteit van endometriose en de klachten als gevolg ervan kunnen op de plaatsen buiten de baarmoeder veel klachten geven die het meest worden gevoeld tijdens de menstruatieperiode. Terwijl sommige vrouwen met endometriose heftige pijn in het bekken hebben, hebben andere helemaal geen symptomen of ervaren hun symptomen als simpelweg ‘gewone menstruatiepijn’.

Tijdens de overgang stopt de groei en afstoting van het slijmvlies. Ook de stukjes buiten de baarmoeder groeien dan niet meer. Ze zitten er nog wel, maar geven meestal geen klachten meer.

Klachten endometriose

De klachten bij endometriose verschillen per vrouw. De mate van de endometriose zegt niets over de klachten. Lichte endometriose met ernstige klachten en heftige endometriose met geringe klachten komen beide voor. De plek waar de endometriose zich in het lichaam bevindt bepaalt de klachten. Veel vrouwen hebben naast lichamelijke klachten ook last van psychische klachten als gevolg van deze aandoening.

Klachten
Welke klachten u krijgt, hangt samen met de plek waar het slijmvlies van de baarmoeder zich buiten de baarmoeder bevindt. Door de vele en verschillende symptomen is endometriose moeilijk te herkennen en duurt het soms jaren voordat de juiste diagnose kan worden gesteld.

De meest voorkomende symptomen van endometriose zijn:

  • Extreme menstruatiepijn
  • Bekkenpijn
  • Pijnlijke geslachtsgemeenschap
  • Onvruchtbaarheid
  • Vermoeidheid
  • Opgeblazen gevoel, diarree of constipatie rondom de menstruatie
  • Pijnlijke of moeilijke stoelgang rondom de menstruatie
  • Pijn bij het urineren rondom de menstruatie
  • Aanwezigheid van bloed in de urine rondom de menstruatie
  • Rectale bloedingen rondom de menstruatie
  • Schouderpijn rondom de menstruatie
  • Psychische klachten
  • Andere symptomen rondom de menstruatie

Als u een of meer van deze symptomen ervaart en als u veel last hiervan heeft, raden wij aan om uw huisarts of specialist te bezoeken en te vragen of de kans bestaat dat u endometriose heeft. De mate van pijn kunt u afmeten aan het gegeven of u uw normale dagelijkse activiteiten nog kunt uitvoeren zonder het innemen van pijnmedicatie.

Heeft u een chronische ziekte zoals endometriose, dan is het belangrijk om er zo goed mogelijk mee te leren leven. De chronische klachten moeten namelijk niet worden onderschat. Endometriose kan levenskeuzes noodgedwongen veranderen, relaties beïnvloeden en normaal functioneren op het werk of in de vrije tijd in de weg staan.

Oorzaak endometriose

De oorzaak van endometriose is onbekend. De meest geaccepteerde theorie is gericht op de zogenaamde retrograde menstruatie. Tijdens de menstruatie komt, behalve bloed, ook baarmoederslijmvlies (het endometrium) via de eileiders in de buikholte. Het endometrium blijft plakken aan het buikvlies en kan zich ontwikkelen tot endometriose. Het hormoon oestrogeen is cruciaal in dit proces.

Onvruchtbaarheid

Naar schatting 60-70% van de vrouwen met endometriose is vruchtbaar en kan normaal kinderen krijgen. Sommige vrouwen kunnen moeilijk zwanger worden, maar exacte aantallen zijn niet bekend. In het algemeen geldt: hoe ernstiger en hoe uitgebreider, hoe kleiner de kans om zonder medische hulp zwanger te worden.
Bij een hormonale behandeling is een zwangerschap niet mogelijk. Samen met uw gynaecoloog bij een kinderwens een aanpak opgesteld die bij uw specifieke situatie past.

Onderzoek endometriose

Omdat de symptomen van endometriose niet heel specifiek zijn, kan de diagnose niet alleen gesteld worden aan de hand van de symptomen. Het stellen van de diagnose is mogelijk met behulp van enkele onderzoeken bij een gynaecoloog. Mogelijke onderzoeken:

Inwendig vaginaal onderzoek
Tijdens het inwendig vaginaal onderzoek zoekt de arts naar endometrioseplekken. Dat lukt soms bij plekken achter de baarmoedermond, tussen de baarmoeder en de endeldarm en aan de ophangbanden van de baarmoeder. Ook een vergrote eierstok kan bij dit onderzoek worden ontdekt. Soms doet de gynaecoloog het onderzoek met een vinger in de anus (rectaal toucher) om eventuele endometrioseplekken tussen de endeldarm en de baarmoeder te voelen.
Bij vrouwen met diepe endometriose, of endometriose van de eierstokken, kan gynaecologisch onderzoek leiden tot de juiste diagnose. Bij oppervlakkige endometriose van het buikvlies worden tijdens het gynaecologisch onderzoek vaak geen afwijkingen gevonden.

Echografie of MRI-onderzoek
Bij een vermoeden van afwijkingen in andere organen kan een vaginale echografie en/of een MRI worden verricht om informatie over de uitgebreidheid van de ziekte te krijgen. Met behulp van een echografie kan endometriose van de eierstokken (cyste) worden vastgesteld, in ervaren handen kan ook diepe endometriose worden gezien. Nadeel van dit onderzoek is dat het zich beperkt tot de organen in het kleine bekken.
Voordeel van MRI-onderzoek is dat een overzicht van de hele buik kan worden gemaakt. Een MRI gebruiken we met name om de uitgebreidheid van endometriose vast te stellen en om te beoordelen of blaas, urineleiders of darm betrokken zijn. De meest voorkomende vorm van endometriose, te weten oppervlakkige laesies van het buikvlies, kan op MRI niet worden gezien.

Kijkoperatie
Een kijkoperatie vindt plaats onder narcose. De gynaecoloog maakt twee kleine sneetjes onder in de buikwand en vlakbij de navel, waar de laparoscoop met een camera in de buik wordt ingebracht. Via de camera ziet de gynaecoloog de organen in het bekken en kan hij zien of er endometriose aanwezig is. Als hij het vindt, neemt hij eventueel een biopt van het weefsel voor onderzoek.
Moet ik een laparoscopie ondergaan voor een definitieve diagnose?
Voor het vaststellen van de diagnose is een laparoscopie (kijkoperatie) noodzakelijk én de bevestiging door een weefsel diagnose van de genomen biopten.

Als uw gynaecoloog echter endometriose vermoedt op basis van uw symptomen, gynaecologisch onderzoek en transvaginale echografie, kan hij of zij ook voorstellen om een behandeling met medicijnen te proberen om uw symptomen te verminderen, zonder eerst een definitieve diagnose via laparoscopie te stellen.

Als medicijnen uw klachten verminderen is laparoscopie niet per se nodig. Als medicijnen u niet helpen, kan er nog steeds besloten worden een laparoscopie te ondergaan.

Behandeling endometriose

Endometriose is een chronische ziekte. In die zin is er geen remedie, maar met de juiste aanpak kunnen de symptomen goed behandeld worden. De behandeling is gericht op het oplossen of verminderen van pijn of op het verbeteren van de vruchtbaarheid, zodat u op een natuurlijke manier zwanger kunt worden of via vruchtbaarheidsbehandelingen. Bespreek uw mogelijkheden met uw arts en stel vragen indien u die heeft. Uw arts legt u graag de verschillende opties uit en beantwoordt uw vragen.

Pijnstillers

Hormonen
In het algemeen helpt hormoontherapie om pijnklachten te verminderen. Het is sterk afhankelijk van de persoonlijke situatie van de patiënt of en welk type hormoontherapie aan te raden is. In overleg met de patiënt worden ook eventuele bijwerkingen goed besproken.

Operatieve ingrepen
De gynaecoloog kan endometriose, cysten en/of verklevingen tijdens een kijkoperatie of een buikoperatie verwijderen om pijn te verminderen.

In Máxima MC opereren we standaard via een kijkoperatie, omdat dit veel minder ingrijpend is voor een patiënt dan een buikoperatie. Een kijkoperatie is minder pijnlijk, zorgt voor sneller herstel en daardoor een kortere ziekenhuisopname en geeft veel kleinere littekens.

De specialisten van MMC zijn in Nederland koploper op het gebied van (complexe) kijkoperaties en hebben dan ook ruime ervaring hiermee.

Is er een vermoeden van uitgebreide diepe endometriose, dan wordt artsen aanbevolen hun patiënten te verwijzen naar een expertisecentrum dat alle beschikbare behandelingen in een multidisciplinaire setting biedt. Het Máxima MC heeft een dergelijk endometriose expertise centrum.

Endometriose expertisecentrum

Máxima MC beschikt over een endometriose expertisecentrum, dat alle beschikbare behandelingen biedt en waar verschillende specialisten nauw samenwerken. De behandeling binnen het centrum richt zich op het afnemen van pijn, het verbeteren van de kwaliteit van leven en bij een kinderwens op het optimaliseren van de kansen op zwangerschap. Het endometriose expertisecentrum van MMC heeft een belangrijke regionale en landelijke verwijsfunctie bij het vermoeden op diepe endometriose, waarbij een complexe kijkoperatie noodzakelijk kan zijn.

Topklinische functie

De endometriosezorg bij Máxima MC is landelijk erkend op topklinisch niveau. Hiermee wordt onderschreven dat er sprake is van excellente patiëntenzorg, voldoende opleidingsmogelijkheden en wetenschappelijk onderzoek door de betrokken specialisten. De erkenning is vastgelegd in het STZ topklinisch zorgregister.

Patiëntenvereniging endometriose

Patiëntenvereniging
www.endometriose.nl

Nederlandse Vereniging Obstetrie & Gynaecologie
www.nvog.nl

Zelfhulp gynaecologie 
www.icgynaecologie.nl

Bij verminderde vruchtbaarheid
www.freya.nl

Patiëntenfolder van Stichting Endometriose
Informatie voor vrouwen

Patiëntervaring endometriose

interview endometriose patiënt

Ik wilde de best mogelijke zorg krijgen, dus ik koos voor Máxima MC

Lees de ervaring met endometriose van mw. Elisken.

  • Wat is endometriose?

    Endometriose is een aandoening waarbij weefsel dat lijkt op het slijmvlies van de baarmoeder (het endometrium) zich buiten de baarmoeder bevindt. De goedaardige aandoening kan leiden tot een chronische ontstekingsreactie met pijn en verklevingen als gevolg. Verklevingen ontstaan wanneer littekenweefsel verschillende structuren of organen met elkaar verbindt. Darmen, blaas, urineleiders en buikholte kunnen zijn aangetast. In zeldzame gevallen wordt het ook gevonden in de longen, op het middenrif, in het litteken van een operatie, in de navel, en in de lies.

  • Wat is de oorzaak van endometriose?

    De oorzaak van endometriose is onbekend. De meest geaccepteerde theorie is gericht op de zogenaamde retrograde menstruatie. Tijdens de menstruatie komt, behalve bloed, ook baarmoederslijmvlies (het endometrium) via de eileiders in de buikholte. Het endometrium blijft plakken aan het buikvlies en kan zich ontwikkelen tot endometriose. Het hormoon oestrogeen is cruciaal in dit proces.

  • Hoe wordt onderzoek gedaan naar endometriose?

    Omdat de symptomen van endometriose niet heel specifiek zijn, kan de diagnose niet alleen gesteld worden aan de hand van de symptomen. Het stellen van de diagnose is mogelijk met behulp van enkele onderzoeken bij een gynaecoloog. Mogelijke onderzoeken: inwendig vaginaal onderzoek, echografie, MRI-onderzoek en kijkoperatie.

  • Welke behandeling wordt toegepast bij endometriose?

    Endometriose is een chronische ziekte. In die zin is er geen remedie, maar met de juiste aanpak kunnen de symptomen goed behandeld worden. De behandeling is gericht op het oplossen of verminderen van pijn of op het verbeteren van de vruchtbaarheid. Opties zijn bijvoorbeeld pijnstillers, hormonen of een operatieve ingreep.