Retinopathie bij prematuren
Het netvlies van te vroeg geboren baby’s is vaak nog niet volledig ontwikkeld. Daardoor kunnen er na de geboorte afwijkingen in de bloedvaten van het netvlies ontstaan. Dit heet prematuren retinopathie, ofwel Retinopathy of Prematurity (ROP).
De bloedvaten kunnen aan het netvlies trekken. Hierdoor neemt de kwaliteit van het netvlies af. In het ernstigste geval kan het netvlies zelfs helemaal loslaat. Dit kan blindheid veroorzaken. Ook het geven van zuurstof voor een langere periode kan zorgen voor problemen met het netvlies. ROP ontstaat meestal tussen de vijfde en zevende week na de vroeggeboorte. De aandoening kan elke week erger worden.
Oorzaak
Tijdens de zwangerschap groeien de bloedvaten in het netvlies langzaam vanuit het gebied rond de oogzenuw uit naar de randen van het netvlies. Deze groei van de bloedvaten is pas klaar bij een zwangerschapsduur van 38 tot 40 weken. Te vroeg geboren baby’s hebben netvliesvaten die nog niet helemaal ontwikkeld zijn. De groei kan dan verstoord raken. Er zijn verschillende factoren die hier invloed op hebben:
- De duur van de zwangerschap: hoe eerder de baby geboren is, hoe groter de kans op ROP.
- Het geboortegewicht en of het om een meerling gaat.
- Hoelang en op welke manier de baby zuurstof heeft gekregen (met of zonder beademing).
- Of de baby ademhalingsstilstanden heeft gehad, ernstige algemene infecties met hoge koorts (sepsis), bloedtransfusies heeft gekregen of een tekort aan vitamine E.
Vaak spelen meerdere factoren tegelijk een rol.
Onderzoek
Bij te vroeg geboren baby’s kunnen er afwijkingen ontstaan in het netvlies van het oog. Om dit goed te kunnen volgen, krijgen deze baby’s een speciaal oogonderzoek in de weken na de geboorte. Dit onderzoek heet een ROP screening. Hierbij worden de pupillen van de baby eerst groter gemaakt met oogdruppels. Gespecialiseerde verpleegkundigen maken opnames van het netvlies met behulp van een RetCam. Een speciale camera die is bedoeld voor onderzoek van het netvlies bij te vroeg geboren baby’s. Deze beelden worden beoordeeld in het ROP-centrum van Radboud UMC in Nijmegen. Soms komt een oogarts van Radboud UMC naar ons toe om zelf naar het netvlies te kijken en te beoordelen. Het eerste onderzoek vindt vijf tot zeven weken na de geboorte plaats.
Behandeling
Bij de meeste baby’s is ROP niet ernstig en herstelt dit vanzelf. In sommige gevallen wordt ROP erger of herstelt het niet. Dan is er een behandeling nodig. Tijdens een behandeling voor ROP wordt een deel van het netvlies uitgeschakeld door een injectie in het oog. Dan wordt het medicijn anti-VEGF toegediend of een laserbehandeling uitgevoerd. Dit doen we om te voorkomen dat er afwijkende bloedvaten kunnen uitgroeien en deze bloedvaten problemen met het zicht kunnen veroorzaken.
De behandelingen worden alleen gegeven in gespecialiseerde oogklinieken waar een Neonatale Intensive Care Unit (NICU) aanwezig is.
- Als de behandeling met anti-VEGF injectie nodig is, dan vindt deze plaats in Máxima MC.
- Als er een laserbehandeling nodig is, dan is dit vaak in het ROP -centrum van Radboud UMC in Nijmegen.
In sommige gevallen gaat het om een vergevorderd stadium van ROP. Dan ontstaat er littekenweefsel dat in het glasvocht groeit. Het glasvocht zit achter de lens van het oog. Dit is een geleiachtige substantie. Door de ingroei van littekenweefsel ontstaat een trekkende werking op het netvlies. Hierdoor laat het netvlies los.
In dit ernstige stadium kan geprobeerd worden iets van het zicht te behouden door hooggespecialiseerde netvlieschirurgie: vitrectomie. Bij deze operatie wordt een deel van het glasvocht en littekenweefsel weggehaald en vervangen door lucht. Door het glasvocht voor een deel te verwijderen wordt verdere loslating van het netvlies voorkomen. Zo komt het netvlies weer op zijn plaats te liggen. Het doel is om zoveel mogelijk netvlies en daarmee visuele functie te behouden. Met controle is deze ernstige vorm van ROP gelukkig zeldzaam en kan ROP bijna altijd in een eerder stadium behandeld worden. Als de behandeling vitrectomie nodig is dan vindt dit altijd plaats in het Radboud UMC in Nijmegen.