19 april 2022

Kan een verandering in leefstijl hartkramp verlichten?

Eerste patiënten geïncludeerd in PRO-FIT studie van Radboudumc en Máxima MC

Patiënten met chronische pijn op de borst hebben wellicht meer baat bij het volgen van een trainingsprogramma dan bij een operatie of een behandeling waarbij artsen een stent plaatsen. Recent database-onderzoek bij patiënten met chronische pijn op de borst toont sterke aanwijzingen voor een verlaagd risico op sterfte, ziekenhuisopnames en andere aandoeningen na het volgen van een trainingsprogramma. Reden voor onderzoekers van Radboudumc en Máxima MC om een nieuwe studie te starten, waarbij ze patiënten met chronische pijn op de borst die een stent krijgen of een operatie ondergaan vergelijken met patiënten die hartrevalidatie volgen.

Stabiele of chronische pijn op de borst (angina pectoris) wordt meestal veroorzaakt door een lokale vernauwing in een of meerdere kransslagaders. Zo’n 450.000 Nederlanders kampen met hartkramp. Door die vernauwing krijgt het hart te weinig bloed, waardoor de klachten van pijn op de borst kunnen ontstaan. Deze klachten ontstaan vooral wanneer het hart meer zuurstof nodig heeft, bijvoorbeeld bij inspanning. De symptomen hebben vaak een grote impact op het dagelijks functioneren van de patiënt. Ook al worden deze patiënten goed opgevolgd en behandeld: ze lopen altijd nog een risico op ernstiger hartfalen.

Huidige behandeling van angina pectoris

Als medicijnen niet (meer) voldoende werken, volgt vaak een ingreep waarbij artsen bijvoorbeeld een stent plaatsen; een hol buisje van gaas op de plek van de vernauwing, waardoor de vernauwing daar niet kan terugkeren. Maar is een operatie wel de beste behandelmethode bij stabiele pijn op de borst? Dick Thijssen, projectleider van het onderzoek en professor cardiovasculaire fysiologie aan Radboudumc: “We weten inmiddels dat weinig beweging een vergroot risico op hart- en vaatziekten geeft. Mensen met hartklachten bewegen over het algemeen minder dan mensen zonder hartklachten. Wij wilden weten of het deze groep juist helpt als zij wél een trainingsprogramma gericht op hartrevalidatie volgen.”

Ligt de oplossing voor de behandeling van hartkramp in de leefstijl?

In een grote recente studie en meta-analyse vergeleken onderzoekers Dick Thijssen, Hareld Kemps e.a. de gegevens van ruim 18.000 patiënten gediagnosticeerd met stabiele angina pectoris. Dat onderzoek toonde aan dat de relatieve aantallen sterfgevallen, ziekenhuisopnames en nieuwe aandoeningen lager zijn onder patiënten die hartrevalidatie volgden dan onder geopereerde patiënten.

Er zijn echter geen onderzoeken die de effecten van leefstijlaanpassingen en operaties direct met elkaar vergelijken. Daar moet het PRO-FIT onderzoek verandering in brengen. Hierin wordt onderzocht of een leefstijlinterventie na een jaar tot minstens even goede of zelfs betere resultaten leidt dan een dotterbehandeling of bypassoperatie bij patiënten met stabiele angina pectoris. Of zoals prof. dr. Arnoud van ’t Hof, hoofd Interventie Cardiologie van het Maastricht Hart+Vaatcentrum het verwoordt: “PRO-FIT is de studie om te laten zien dat ook leefstijl alleen genoeg kan zijn om van je klachten van (ernstige) aderverkalking af te komen.”
ZonMW heeft subsidie toegekend aan dit onderzoek.

Wetenschappelijke doorbraak

Dr. Hareld Kemps, hoofdaanvrager van de subsidie, cardioloog in Máxima MC en associate professor bij de faculteit Industrial Design van de TU/e: “Dit is de eerste grootschalige gerandomiseerde studie die leefstijlinterventies voor deze patiënten op deze manier onderzoekt. Als de resultaten positief zijn, betekent dit een wetenschappelijke doorbraak met een grote impact op de dagelijkse zorg voor deze patiënten. Dan kunnen we die zorg grotendeels vervangen door een minder invasieve, goedkopere en meer duurzame behandeling.”

Hoe pakken we een leefstijlverandering aan?

Het onderzoek moet ook antwoord geven op de vraag hoe zo’n leefstijlbehandeling in de zorgpraktijk kan worden ingezet. Thijssen: “Het is een uitdaging om leefstijlinterventies landelijk in te voeren. Daarvoor is namelijk een verandering nodig bij zowel patiënten als cardiologen. Beide groepen moeten wennen aan het idee dat het aanpassen van je leefstijl onder begeleiding van zorgverleners een goede of zelfs betere behandeling is. Om de kans op succes zo groot mogelijk te maken, werken we daarom samen met Chronisch ZorgNet, een landelijk dekkend netwerk van eerstelijns fysio- en oefentherapeuten gespecialiseerd in bewegen en leefstijl, patiëntenbelangenorganisatie Harteraad en de Nederlandse Vereniging voor Cardiologie.”

Opzet van het onderzoek naar leefstijl en hartkramp

Ruim 200 patiënten uit tien ziekenhuizen worden willekeurig over twee groepen verdeeld: één groep krijgt de gebruikelijke behandeling. De andere groep krijgt een leefstijlinterventie. Deze bestaat onder andere uit voedingscoaching en een intensief trainingsprogramma bij de gespecialiseerde fysiotherapeut, gevolgd door begeleiding op afstand met behulp van een app en een activity tracker.

Hoofdaanvrager van het onderzoek is cardioloog Hareld Kemps van Máxima MC. De projectleiding wordt uitgevoerd door Dick Thijssen van Radboudumc.