22 januari 2018

Het hartsgeheim van ouder en kind

Liefde in een wetenschappelijk licht
Door inzicht in fysiologie van hechting is buideltijd verdubbeld op intensive care te vroeg geborenen MMC

Voor een gezonde ontwikkeling van kinderen is de hechting tussen ouder en kind cruciaal. Echter, als kinderen te vroeg geboren worden, komt deze hechting direct onder druk te staan. Buidelen, het liefst zo veel mogelijk, dat is waar de situatie dan om vraagt. Dat blijkt uit onderzoek van arts-onderzoeker Deedee Kommers naar de vraag wat hechting nou eigenlijk is en wat er gebeurt in het lichaam van de te vroeg geboren baby tijdens buidelen. Kommers’ onderzoek had als doel de hechting op de NICU (intensive care voor te vroeg geborenen) te verbeteren. Dat is met een nagenoeg verdubbelde buideltijd gedurende het promotietraject van Deedee Kommers gelukt. Het onderzoek werd uitgevoerd vanuit Máxima MC in samenwerking met de Technische Universiteit Eindhoven (TU/e).

Wereldwijd wordt iets meer dan één op de tien kinderen te vroeg geboren. De meerderheid daarvan kampt in hun latere leven met enige vorm van gedrags- of gezondheidsproblemen. Veel genoemde voorbeelden zijn een slechter zicht of gehoor, een gestoorde fijne motoriek, aandachtsproblemen en minder presteren. “Deze problemen kunnen worden aangepakt door de ouder-kind hechting te verbeteren”, vertelt Kommers. “Maar om dat te kunnen doen, moet je eerst weten wat hechting nou eigenlijk is. Als je dat weet en kunt meten, dan kun je het daarna mogelijk verbeteren”. In de zoektocht naar een antwoord op de vraag wat hechting is, kwam Kommers erachter dat buidelen niet alleen goed is voor de hechting, het is ook het beste moment om de hechting tussen ouders en te vroeg geboren kinderen te meten.

Buidelen
Buidelen, ofwel kangoeroe care, is een periode van huid-op-huid contact. Het idee erachter is dat ouders gedurende die periode de functie van de couveuse vervangen. De naam is gekozen omdat tijdens het buidelen kinderen op de naakte borst van een van hun ouders worden gelegd, waarna ze worden toegedekt met de armen van ouders en/of een dekentje, zodat als het ware de buidel van een kangoeroe wordt nagebootst. Een buidel waarin een kleine veilig en geborgen de tijd krijgt om te groeien, totdat hij of zij sterk genoeg is om de wereld aan te kunnen. Het blijkt inderdaad dat baby’s zich beter ontwikkelen als zij regelmatig huid-op-huid contact met hun ouders hebben.

De vraag was: wat gebeurt er nou precies tijdens dat buidelen, kunnen we dat meten? En zo ja, zouden we het effect van buidelen dan eventueel kunnen nabootsen? Om antwoord te krijgen op die vragen, onderzocht Kommers de invloed van buidelen op de hormoonhuishouding, het zenuwstelsel en het gedrag van te vroeg geboren kinderen.

Drie metingen
Kommers: “Onze hypothese was dat oxytocine zou veranderen tijdens het buidelen, maar oxytocine is erg moeilijk te meten. We hebben in een pilotstudie gekeken of je uit het speeksel van baby’s voldoende oxytocine kunt halen en dat is gelukt. Daarna hebben we een grotere studie gedaan met meer baby’s.“

Ook is er een handig signaal waarmee je de activiteit van het autonome zenuwstelsel kunt meten: de hartslag. Hiermee kan rust of stress worden aangetoond. Kommers onderzocht verschillen in het hartritme van te vroeg geboren baby’s van slag tot slag vóór, tijdens en na het buidelen. “We zagen meteen verschillen tussen de momenten in de couveuse en tijdens het buidelen. Het is heel mooi als je met een signaal in één oogopslag kunt laten zien wat het positieve effect van knuffelen is. Met zo’n parameter kun je mensen nog meer overtuigen dat er meer gebuideld moet worden”, vertelt Kommers.

Bovendien kun je met zo’n parameter het effect van nieuwe producten evalueren, die als doel hebben bij te dragen aan het verbeteren van de ouder-kind hechting door aspecten van buidelen te simuleren. Kommers: “’s Nachts zijn de kinderen op de NICU in principe helaas alleen en wordt er niet gebuideld. Wij stimuleren daarom studenten van de TU/e om slimme innovaties te ontwikkelen voor een extra steuntje in de rug voor te vroeg geboren baby’s gedurende de nacht.”

Welke producten zijn ontwikkeld door de technici?
Kommers heeft twee innovaties getest tijdens haar onderzoek: de Babybe, een couveusematrasje dat de ademhaling en het hartritme van ouders kan nabootsen, en Hugsy, een couveusedekentje dat ook tijdens het buidelen gebruikt kan worden en de geur van de moeder of vader opneemt. Door het meten van verschillen in de hartslag van baby’s, werd gekeken of de BabyBe en Hugsy het vervelende moment van het teruggaan naar de couveuse na het buidelen kunnen verzachten. Kommers: “We willen de hartslagpiek die een baby’tje heeft bij het verplaatsen van de borst naar de couveuse verlagen. Normaal is dat een stressvol moment. De resultaten van het buidelen met deze twee innovaties zijn positief.”

Slimme technologieën verbeteren hechting

“Slimme technologieën kunnen dus in de toekomst mogelijk een bijdrage leveren aan het verbeteren van de ouder kind hechting. Veel belangrijker is echter nog, dat, door hier onderzoek naar te doen en daarmee het belang van buidelen te benadrukken, de buideltijd op de NICU van MMC nagenoeg verdubbeld is gedurende de jaren van mijn promotieonderzoek. Overduidelijk is namelijk dat het verlengen van de daadwerkelijke buidelduur de meest effectieve manier is om ouder-kind hechting te verbeteren.” Sluit Kommers af.