Ervaring: Maagverkleining laatste optie bij jongeren met obesitas
Het aantal jongeren van 13 tot en met 17 jaar met ernstig overgewicht neemt toe. Meestal kan een uitgebreid begeleidingstraject helpen om een gezondere leefstijl te ontwikkelen, maar bij sommigen leidt zelfs dit niet tot blijvend gewichtsverlies. Een operatieve maagverkleining kan een redmiddel zijn. Maar deze operatie mag in Nederland pas vanaf 18 jaar worden toegepast, jongeren komen alleen in onderzoeksverband in aanmerking voor deze ingreep. Op dit moment loopt in Nederland één wetenschappelijk onderzoek op dit gebied: de TEEN-BEST studie. In deze studie wordt onderzocht of een maagverkleining bij jongeren vanaf 13 jaar onder strikte voorwaarden effectief en haalbaar is. Máxima MC coördineert deze studie en expertisecentrum COACH van Maastricht UMC+ is verantwoordelijk voor het uitgebreide voor- en nazorgtraject. In dit verhaal deelt Laura haar ervaringen met de ingreep en vertellen kinderarts Anita Vreugdenhil van het MUMC+ en bariatrisch chirurg François van Dielen van Máxima MC meer over de achtergrond van de studie.
Laura Punt (18) uit Ede, student MBO juridische administratie:
Ik durf me nu te laten zien
“Vanwege mijn altijd al stevige postuur werd ik vaak gepest en buitengesloten op school. Sinds mijn negende volgde ik al alle mogelijke diëten en deed ik mee aan verschillende afvalprogramma’s via het ziekenhuis. Ik probeerde acupunctuur, een virtuele maagband en werd begeleid door diëtisten en sportcoaches. Ik ben zelfs opgenomen geweest in een speciale obesitaskliniek. Maar niets hielp. De coronatijd was mijn dieptepunt. In 2020 was ik 15 jaar en woog ik 130 kg. Ik durfde niet meer naar school. Wanhopig ging ik in de zomervakantie googelen en vond informatie over een nieuw wetenschappelijk onderzoek naar maagverkleining bij jongeren. Zonder dat mijn moeder het wist, stuurde ik een mail. Later heb ik het mijn moeder wel verteld en zij vond dat we eerst maar eens moesten kijken wat dit allemaal zou inhouden. Na de vakantie mochten we naar het expertisecentrum in Maastricht komen. Daar had ik eerst een reeks van gesprekken en onderzoeken. Mijn medisch dossier groeide ondertussen tot een flinke papierstapel. Ik vond het fijn dat mijn overgewicht, de oorzaken en de bijkomende problemen en ongemakken zo serieus en grondig bekeken en besproken werden. We kregen veel informatie over de mogelijkheden, de gevolgen en de mogelijke complicaties van een maagverkleining. Daar heb ik mij samen met mijn moeder en zus ook heel goed in verdiept. We stonden er uiteindelijk alledrie helemaal achter. Ik huilde van geluk toen ik het telefoontje kreeg dat ik op 29 juni 2022 in Máxima MC geopereerd zou worden.
Die operatie viel me erg mee. Ik mocht al na 3 dagen naar huis en heel rustig heb ik het eten en sporten vervolgens weer opgebouwd. Ik kan nu weer bijna alle voedsel verdragen, zolang het in hele kleine porties is. In de eerste 8 maanden viel ik af tot 86 kg. Ik sport nu drie keer per week en dat gaat steeds soepeler. Ik beweeg ook veel vrijer. Door het afvallen in combinatie met de intensieve fysieke en mentale begeleiding groeide mijn zelfvertrouwen enorm. Ik durf me nu te laten zien en voor mezelf op te komen. Ik heb op school zelfs een presentatie gegeven zonder mijn lichaam met een groot vest te camoufleren. Dat voelde heel bijzonder. De nazorg van mijn operatie duurt in totaal vijf jaar, met periodieke onderzoeken en gesprekken met mijn kinderarts, psycholoog, diëtiste vanuit Maastricht UMC+ en chirurg in Máxima MC. Dit traject heeft me nu al veel opgeleverd. Ik voel me goed, ben gezonder en sta veel sterker in mijn schoenen. Ik word niet meer genegeerd, maar krijg van mensen zelfs te horen dat ik straal. Toch zal ik deze ingreep zeker niet zomaar iedereen aanraden. Het vergt veel motivatie en discipline voor de rest van je leven. Het is echt geen kwestie van ‘even opereren en klaar’. Maar ik zal deze gezonde levensstijl zeker volhouden en er zullen nog veel kilo’s af gaan.”
Kinderarts en hoogleraar Anita Vreugdenhil van Maastricht UMC+:
Blijvende aanpassing van leefstijl blijft altijd de basis
“Een maagverkleining maakt altijd deel uit van een totaal zorgtraject. Het is niet zo dat je met obesitas direct geopereerd kan worden. Aanpassing van je leefstijl blijft altijd de basis. Als je overgewicht al op jonge leeftijd goed en verantwoord aanpakt, kun je vaak voorkomen dat je later met ernstige gezondheidsproblemen als diabetes en hart- en vaatziektes te maken krijgt. Want hoe langer je zwaarlijvig bent, hoe meer risico je loopt om bijkomende ziektes te ontwikkelen. Lang niet elke jongere met extreem overgewicht komt in aanmerking voor een maagverkleining. Kinderartsen zullen je niet zomaar naar ons expertisecentrum COACH doorverwijzen. Ze zullen eerst goed bekijken of je aan alle voorwaarden voldoet om het uitgebreide screening-traject in te gaan. En dat is maar goed ook, want het is toch een ingreep die impact heeft op je hele verdere leven. Daarom loopt dit onderzoekstraject voor maagverkleining bij jongeren altijd via de kinderarts en ons expertisecentrum in Maastricht. Nadat hier eerst alle onderzoeken en gesprekken een positieve uitkomst hebben gegeven, bekijkt een nationaal platform nog eens of alles zorgvuldig doorlopen is. Pas daarna mag de jongere geopereerd worden. Een maagverkleining is absoluut pas de laatste keuze, want de operatie is onomkeerbaar en er is altijd een risico op complicaties. Als je de gezonde levensstijl gaat loslaten, gaat het effect van de operatie verloren en loop je meer risico op complicaties. Daarom onderzoeken we vooraf heel zorgvuldig of een jongere deze verantwoordelijkheid aan zal kunnen. We kijken daarbij ook naar het sociale netwerk, onderliggende oorzaken van het overgewicht en omstandigheden van een jongere die een maagverkleining misschien minder geschikt maken. Want we doen deze operatie binnen de TEEN-BEST studie alleen als we er met het hele team van overtuigd zijn dat dit traject voor die jongere een goede kans van slagen heeft. Met onze jarenlange ervaring in het begeleiden van jongeren met ernstig overgewicht hebben we met ons multidisciplinaire team een begeleidend traject opgezet. Ter voorbereiding van de jongeren maar ook voor, tijdens en na de operatie. Het TEEN-BEST onderzoek moet gaan aantonen of die zorg goed is ingericht.”
François van Dielen, bariatrisch chirurg bij Máxima MC:
Jonger op gezond gewicht voor een gezondere toekomst
“In Máxima MC hebben we bij volwassenen veel ervaring met het uitvoeren van maagverkleiningen. Technisch gezien zijn deze operaties bij jongeren vanaf 13 jaar niet anders dan bij volwassenen. Uit Zweeds onderzoek blijkt dat een maagverkleining bij jongeren mogelijk zelfs iets effectiever is dan bij volwassenen. Bij volwassenen is de operatie al binnen drie tot vier jaar terugverdiend, omdat patiënten daarna minder of geen bijkomende gezondheidszorg meer nodig hebben. Daarom nam ik acht jaar geleden het initiatief om vanuit Máxima MC, samen met Maastricht UMC+ te onderzoeken of we jongeren met extreem overgewicht veilig kunnen helpen met een maagverkleining. Dit ligt echter ethisch gevoelig. Eerst moeten alle minder ingrijpende alternatieven geprobeerd zijn. We gaan niet over een nacht ijs. Het blijft een risicovolle operatie waarvan zowel de jongere als de ouders goed doordrongen moeten zijn. Ook binnen het gezin moet voldoende motivatie zijn om de jongere te ondersteunen. Het voortraject om in aanmerking te komen duurt minimaal een jaar. Inmiddels hebben we in het kader van ons onderzoek twee jongeren geopereerd en zijn negen jongeren gescreend. Met alle ervaringen uit de TEEN-BEST studie kunnen we de behandeling en begeleiding steeds verder optimaliseren.”
Lees hier het persbericht over de TEEN-BEST studie.